Over het voor de hand liggende

Begroeting  |  Over Amalia & Pers  |  GALERIA |  Woorden & Werken van Amalia

Het pad van de linkerhand: kunst, alchemie en ontwaken

Verkenning van creativiteit, integratie en betekenis

Over het vanzelfsprekende of „Onze steen en de schepper van de wereld hebben een gemeenschappelijke naam“ (uit Rosarium Philosophorum) Het is allemaal eenvoudiger dan het lijkt. We hoeven nergens heen te gaan, niets te zoeken en niets te wensen om toegang te krijgen tot het vanzelfsprekende, omdat het in ons is. We hebben alleen een weg daarheen nodig. Het is eenvoudig en tegelijkertijd duidelijk moeilijk om in het zo-zijn het zelf-voor-de-hand-liggende te herkennen. Overgebracht op beelden zijn dat de eerste vier Tarot-kaarten (0, 1, 2, 3), waar het horizontale en vanzelfsprekende ZO-ZIJN nog niet door het verticale bewustzijn is aangeraakt. Toen de ontwikkeling van de geest begon de natuurlijke weg door "het hoofd" te maken om het bewust worden van het vanzelfsprekende, het ZO-zijn te vormen, is de geest, in plaats van een natuurlijke cirkel te sluiten, uit de baan gevallen en begonnen zich rechtlijnig te ontwikkelen, zich te verzelfstandigen en te verwijderen. Als een raket raast hij met grote snelheid in zijn gevaarlijke escalatie en is het geheel, het zelf-voor-de-hand-liggende vergeten. We staan nu in onze evolutie op een punt waar we wachten op integratie, op het vanzelfsprekende, natuurlijke sluiten van de gestalte, we wachten op het zelf-voor-de-hand-liggende en het vanzelfsprekende vindt niet plaats. We weten bijna niet waar het om gaat! De metafysische vragen wie we zijn en wat de zin van het leven is, duiken weer op. Het lijkt erop dat de mensheid is vergeten waar ze staat en waar de weg heen leidt. We moeten dringend herinnerd worden wat het vanzelfsprekende is en waar het te vinden is. Als de zin klopt dat het goed is zoals het is, dan is de ziekte van onze tijd en onze wereld een goed teken. We reageren om op het verstoorde evenwicht te wijzen. De Messias van onze tijd en van de tijdgeest, ieder op zijn eigen manier, voelen dat de vanzelfsprekende cirkel (gestalte) gesloten moet worden om afscheid te kunnen nemen van het oude millennium, om opnieuw geboren te mogen worden. Toen ik enkele jaren geleden begon met mijn linkerhand en met gesloten ogen te schilderen en tekenen, wist ik niet dat dat het begin was van het sluiten van een cirkel die niet de volmaaktheid, maar de volledigheid aankondigde. Ik wist niet dat deze donkere kant het geheim van de geheimen bewaart (secretum altissimus), het "pad van de linkerhand", zoals de Indiase tantristen het noemen. Ik wist niet dat toen ik bij mijn twee rechter elementen, vuur en lucht, ook nog twee linker elementen aarde en water integreerde, dat door deze koppeling (coniunctio Solis et Lunae) het vijfde element, de quinta essentia zou verschijnen (lapis philosophorum). 2 Het schilderen met de linkerhand heeft mij de weg naar mijn Zelf geopend. Het is de weg naar het Heilige Huwelijk, naar de vereniging met mezelf, het is de weg naar integratie. Hoe verboden dat was in de 16e eeuw, toont ons de tekst van de alchemisten in het "arcanum artis" in de volgende woorden: "Merk goed op: in de kunst van ons magisterium is niets van de filosofen verborgen gebleven, behalve het geheim van de kunst, dat men aan niemand mag verraden; want als dat zou gebeuren, zou hij (de verrader) vervloekt worden, hij zou de toorn van God op zich trekken en aan een beroerte sterven. Daarom bestaat alle dwaling in de kunst erin dat men niet de juiste uitgangsstof neemt. Daarom willen wij gebruik maken van de eerbiedwaardige natuur, omdat uit haar en door haar en in haar onze kunst geboren wordt en in niets anders. En zo is ons magisterium het werk van de natuur en niet van de vakman." De kritische aanraking van de linkerhand duidt op "sinistres", illegitiem, morganatisch. Emotioneel-driftmatig, namelijk op de fatale vermenging van incest en diens "perverse" fascinatie. Dit dilemma werpt een nieuw licht op het geheim van de kunst: het is het serieus te nemen gevaar van ketterij. Als we de vrees voor goddelijke straf in geval van verraad nemen als wat het lijkt te betekenen, dan moet het gaan om iets wat vermoedelijk het heil van de ziel bedreigt, als een typisch "peril of the soul". De verering van de natuur, een oud erfstuk, stond in meer of minder geheim verzet tot de kerkelijke wereldbeschouwing en leidde hart en geest als het ware op een pad van de linkerhand. Dat ik zo uitvoerig schrijf over het schilderen met de linkerhand heeft ermee te maken dat men daardoor het kanaal of de weg vindt. Die zich vanzelf opent, die er vanzelf is, waar de beelden zichzelf schilderen en gedichten zichzelf schrijven, waar ze vanzelfsprekend over zichzelf vertellen, waar alles een stroom van intuïtie wordt en waar de toestand van geïntegreerd bewustzijn en onbewustzijn als geheel vanzelfsprekend vreugde, liefde, gezondheid, geluk, zielsvrede, rust en succes voortbrengt. Voor het herkennen van het zelf-voor-de-hand-liggende of het goddelijke speelt het waarnemen van de weg een grote rol. Als we met de linkerhand schilderen, worden we gemakkelijk teruggevoerd naar onze oorsprong, naar de eigen bronnen, naar het eigen zo-zijn, naar de prima massa, om de chaotische duisternis te herkennen, te betrekken, zodat "lumen quod superat omnia lumina" geboren wordt. Zoals Democritus zei: de natuur verheugt zich in de natuur, de natuur overwint de natuur, de natuur beheerst de natuur. In het schilderen met de linkerhand verbind ik de tegengestelde natuur in mij, ik trouw met mijn ziel in mij (unio mystica), en door het regelmatige schilderen nader ik mij het goddelijke, het zelf-voor-de-hand-liggende in mij. Schilderend beklim ik de treden van een hogere orde van het natuurlijke, het vanzelfsprekende ZO-ZIJN. Rosarium Philosophorum: „in habentibus symbolum facilis est transitus". (Voor degenen die het symbool bezitten, is de overgang gemakkelijk.)

Papier scheppen in dienst van de menswording

Die Zeit des Nachkriegs hatte in Slawonien, im östlichen Teil Kroatiens, länger gedauert als in anderen Regionen. In der kleinen Stadt an der Save lebt meine Busenfreundin Marlena, Dolmetscherin für Deutsch und Besitzerin einer Kunstgalerie. Sie verkauft und stellt meine Bilder aus, verlegt Bücher und führt kunstinteressierte Frauen auf Studienreisen zu den bekanntesten Bilderausstellungen nach Europa. Einen alten unerfüllten Wunsch hegte sie seit langem in sich und ich wußte es, wie gern würde sie das Papierschöpfen lernen. Die alte Kunst kennt weit und breit niemand dort und so blieb dieser Wunsch nur ein Traum. Zu Weihnachten rief mich meine Freundin Milena in Istrien an und teilte mit, dass die Stadt München koreanische Papierkünstler zum Papierschöpfen in den großen, weißen Zelten auf der Teresienwiese eingeladen hat. In den Werkstätten werden sie Papierschöpfen lehren. Da packte ich die Koffer ein, verteilte die Blumentöpfe an die Freunde, ließ einige Kilos trockener Nahrung für die Katzen und begab mich über die verschneiten und vereisten Straßen in den Alpen nach Deutschland, wo ich früher jahrzehntelang gelebt und ausgestellt hatte. Im Sommer fuhr ich mit den neuerworbenen Kenntnissen vom Papierschöpfen, mit Holzramen, Kaolin und noch einigen Zutaten in meine Geburtsstadt, wo auf mich eine Gruppe Frauen wartete; Frauen mit Lebenswille, seelischer Erneuerungskraft und Hoffnung erfüllt. Das alles sollte ihnen das Papierschöpfen verstärken. Monatelang, ein ganzes Jahr, wurde rezikliert, geschöpft, geschaffen. In den Sommerferien, es wurde der wärmste Monat August ausgewählt, entschied Marlena, zusammen mit den Frauen, das größte Papierbild auf der Welt zu schaffen und so in das Rekordbuch von Guinness einzuziehen. Die Organisation und der logistische Rahmen von zehn Frauen schufen die Bedingungen für dieses unerhörte Unternehmen. Das Gerüst wurde auf dem Hauptplatz gefestigt und 600 hundert Kilo Palpen (Papiermasse) wurde tagelang aufgeteilt für ein Bild, das 80x60 Meter groß sein müsste, das größte auf der Welt. Aber das Sommerwetter änderte sich unbarmherzig. Die Augustregen setzten ein, das Papier wurde zugedeckt und tagelang und nächtelang sorgsam aufbewahrt und aufgepasst, mit Kleister gestärkt, gerissen und wieder verklebt, aufgeweicht und wieder getrocknet. TV teams begleiteten die Etappen der Arbeit und meldeten die Resultate in den TVSendungen. Und wie bei den mittelalterlichen Alchemikern in ihren Labors, wo anstatt Gold nur der Weisheitstein entstand, so passiert es in dieser kleinen vom Krieg traumatisierten Stadt, dass aus dem Papierschöpfen eine neue Lebensqualität entstanden ist, Lebendigkeit, Gemeinschaftsgefühl und das Interesse für das kreative Schaffen.Einige Jahre wurde das Papier im Hof der Kunstgalerie gemacht, bis ein ganzer Raum voll wurde und die erfahrenen Lehreninnen konnten ihre Kunst den Schulkindern in den Schulen anbieten. Danach folgten zahlreiche Austellungen von Papierkunstobjekten und Bildern im ganzen Land. Einmal hing das gigantische Papierbild an der Hausfassade der alten Schule im Zentrum der Stadt und jeder konnte die heroische Schöpfung sehen, das Bild von Slavonien mit goldenen Weizenfeldern, rotem Klatschmohn und dem sonnebeschienen Himmel über der Panonischen Ebene.